Het Stenen Archief - Afgerond en lopend onderzoek

[52]

(301)4-27
5
Berg, ter
Jozef
Joseef z.v. Yitschak
Hanna Wijnberg
Izaak Hartogs ter Berg & Rebekka Jozefs Wolf
07-02-1852
17 Shevat 5612
Noordbroek
17-09-1934
8 Tishri 5695
Utrecht
Groningen (Iepenlaan)

JOZEF TER BERG

WEDUWNAAR VAN

H. WIJNBERG

OVERL. 8 TISCHRIE 5695

        17 SEPT.

17 Sept.

פ"נ
האיש יוסף בן ר יצחק
ושם אמו רבקה
מת יום ב ח תשרי
תרצ"ה לפ"ק

ת נ צ ב ה 
Hier rust
De man Joseef zoon van de heer Yitschak
En de naam van zijn moeder was Rivka
Overleden op maandag 8 Tishri
5695

T N Ts B H 
Bron: Burgerlijke Stand - Geboorte
Gemeente: Noordbroek
Aangiftedatum: 07-02-1852
Aktenr: 9
Kind: Jozef
Geslacht: M
Geboorteplaats: Noordbroek
Vader: Izaak Hartogs ter Berg, vleeschhouwer te Noordbroek
Leeftijd: 27 jaar
Moeder: Rebekka Jozefs Wolf
Uur van geboorte: des morgens te zes uur

Bron: Burgerlijke Stand - Overlijden  
Gemeente: Utrecht
Aktenummer: 1453
Aangiftedatum: 18-09-1934  
Overledene: Jozef ter Berg
Overlijdensdatum: 17-09-1934
Leeftijd: 82
Woonplaats: Utrecht, Breedstraat 
Geboorteplaats: Noordbroek
Ouders: Izaak ter Berg en Rebekka Wolff, beiden overleden 
Weduwnaar van Hanna Weinberg
Uur van overlijden: des namiddags te half zeven  
Relatie: weduwnaar  

Hij was echtgenoot van (301)4-26, vader van [Zuidbroek] (54)14 en zoon van (54)01.

Bron: Burgerlijke Stand - Huwelijk  
Gemeente: Winschoten
Aktenummer: 24
Datum: 29-05-1878  
Bruidegom: Jozef ter Berg, vleeschhouwer
Leeftijd: 26 jaar
Geboorteplaats: Noordbroek  
Woonplaats: Zuidbroek
Bruid: Hanna Wijnberg
Leeftijd: 24 jaar
Geboorte- en woonplaats: Winschoten  
Ouders bruidegom: Izaak Hartogs ter Berg, vleeschhouwer, en Rebekka Jozefs Wolf, wonende te Zuidbroek  
Ouders bruid: Mozes Abraham Wijnberg, kramer, en Roosje Frankforter, wonende te Winschoten  

https://www.dutchjewry.org/genealogy/leefsma/91.shtml
Jozef was de oudste van zes kinderen die behalve het zesde kindje Nathan in Noordbroek zijn geboren. Nathan was in Zuidbroek geboren. Zijn broers Benjamin en Nathan zijn in de Shoah omgekomen.

https://www.joodsmonument.nl/nl/page/152106/benjamin-ter-berg
Benjamin ter Berg en zijn tweede echtgenote Rosina Jacobson zijn op 05-02-1943 in Auschwitz vermoord. 
Zijn eerste echtgenote Leentje Wijnberg was een zuster van Hanna, de echtgenote van zijn broer Jozef. Leentje is op 06-05-1903 overleden in Arnhem.
Twee Ter Berg-broers waren dus met twee Wijnberg-zusters getrouwd. 
Benjamins zoon uit zijn eerste huwelijk Izak Hartog ter Berg, zijn echtgenote Roza Mogendorff en hun dochter Milly Lena (15) zijn op 08-10-1942 in Auschwitz. Hun zoon Benjamin Hartog ter Berg (18) is op 30-09-1942 in Auschwitz vermoord. 
Benjamins zoon uit zijn tweede huwelijk Abraham ter Berg, zijn echtgenote Hanna Nieweg en hun dochtertje Rosina Henriëtta (4) zijn op 21-05-1943 in Sobibor vermoord. 

Nathan ter Berg en zijn echtgenote Henriette de Jonge zijn op 23-11-1942 in Auschwitz vermoord. Hun zoon Izaak ter Berg is daar op 06-03-1944 vermoord. Hun zoon Noach Robert en zijn echtgenote Sophia Mooij zijn op 28-05-1943 in Sobibor vermoord. 

https://www.sjoa-drenthe.nl/humogen/family.php?database=humo3_&id=F3971&main_person=I8659

Jozef en Hanna hadden negen kinderen die allen in Zuidbroek zijn geboren. Hun eerste kindje Rebekka heeft nog geen twee jaar geleefd en hun vijfde kindje Izaäk maar drie maanden. Vier van hun kinderen zijn in de Shoah omgekomen.

https://www.joodsmonument.nl/nl/page/121411/rozette-rebekka-de-beer-ter-berg
Rozette Rebekka de Beer-ter Berg en haar echtgenoot Siemon de Beer zijn op 27-08-1943 in Auschwitz vermoord. Hun zoon Daniël de Beer, zijn echtgenote Dina Jacobs, hun dochtertje Rosa Willy (8) en zoontjes Rudolf (4) en Robert (1) zijn op 02-07-1943 in Sobibor vermoord. 

Fokkiena Wolff-ter Berg en haar echtgenoot Levie Wolff zijn op 28-01-1944 in Auschwitz vermoord. Hun zoon Jozeph Eliazer Wolff is op 29-02-1944 in Auschwitz vermoord en zijn echtgenote Aleida Cohen op 17-09-1943. Hun zoon Maurits Mozes Wolff is op 12-10-1942 in Mauthausen vermoord. 

Leentje Valk-ter Berg en haar dochter Betje Valk zijn op 26-10-1942 in Auschwitz vermoord. Haar echtgenoot Jonas Valk en hun zoon Jozef zijn daar op 31-03-1943 vermoord. Hun zoon Jacob (19) is op 16-04-1943 in Sobibor vermoord. 

Rebekka Kroon-ter Berg, haar echtgenoot Benjamin Kroon en hun dochter Hanna Kroon (19) zijn op 05-11-1942 in Auschwitz vermoord. Hun zoon Jozeph Kroon en zijn echtgenote Alida Sanders zijn op 30-09-1942 in Auschwitz vermoord. 

Verdere informatie
Bron: De Joodse Gemeenschappen in Hoogezand-Sappemeer, Slochteren, Noord- en Zuidbroek en Omliggende Dorpen 1724-1950, E.P. Boon en J.J.M. Lettinck
p. 189: "In 1886 - de gemeente [de Joodse Gemeente Zuidbroek] bestond nu twee jaar officieel, een sjoel en begraafplaats waren tot stand gekomen - vertok Nathan [Hausmann] uit het pand. Hij wilde zijn bedrijf voortzetten aan de grindweg van Zuidbroek, op de percelen C 234  en C 235. Conform de regels vroegen de burgemeester en wethouder of iemand bezwaar had tegen de vestiging van de slagerij. Dit was niet het geval. Hausmann had een woonkamer en twee aaneengesloten maar gescheiden schuren en daaraan was de slachtplaats vastgebouwd. In een van de schuren kon hij slachtbeesten stallen.
In 1890, het jaar waarin Nathan Hausmann stierf, nam Jozef ter Berg een deel van het complex over. Hij ging een slagerij vestigen in C 235. Hij beschikte over een van de schuren, het slagerijtje en de kamer met bedsteden. De grote schuur werd kennelijk door een ander benut.
Zes jaar later vroeg Jozef ter Berg in december aan de burgemeester en wethouders van Zuidbroek toestemming voor de organisatie van een loterij met vleesprijzen. Samen met de niet-Joodse varkenshandelaar H. de Wit wilde hij honderdvijftig loten voor f 1 verkopen. Het vlees was f 150 gulden waard. Rundvlees van de beste kwaliteit kostte toen f 0.75 per kilo. Er werd dus tweehonderd kilo verloot. Bij een dergelijke stunt kon men een grote partij vlees makkelijk snel slijten.

Jozefs inkomen was niet groot. Van de vier Joden die in 1919 aangeslagen werden in de Hoofdelijke Omslag betaalde hij met een aanslag in de laagste categorie het minst.
Drie jaar later waren zijn omstandigheden wat beter, want zijn belastbaar inkomen werd op f 1000 geschat en hij moest met een aanslag van f 12.30 bijna f 9 meer betalen dan in 1919. Zijn kinderen waren toen zelfstandig, misschien werd daardoor zijn belastbaar inkomen hoger geschat. In 1922 waren in Hoogezand zeven Joodse slagers die een lager belastbaar inkomen hadden, waaruit we mogen concluderen dat het Jozef niet bar slecht ging.
Jozefs jongere broers Hartogh en Simon zochten een bestaan in Duitsland. Hartogh vertrok in 1874 op zeventienjarige leeftijd, als eerste naar Aurich. Zij broer Simon volgde zes jaar later, op de leeftijd van vijftien jaar. Hij keerde echter via Groningen terug naar Zuidbroek, waar hij in 1896 overleed, een vrouw en drie kinderen achterlatend. Hartogh bleef in Duitsland, waar hij met een Duits Joods meisje trouwde. In de Tweede Wereldoorlog overleefde een gemengd gehuwde dochter van hem, met haar kinderen, op miraculeuze wijze in Duitsland in de Nazi-tijd."

p. 201: "Nathan ter Berg [zijn jongste broer] was een van de leerlingen van de Joodse school te Zuidbroek. In 1889 bleek deze twaalfjarige zoon van Izaäk en Rebekka ter Berg uit Zuidbroek gymnastiekles meer te waarderen dan het geestelijk onderricht van Haalman. De burgerlijke gemeente Zuidbroek verstrekte vijftig gulden subsidie ten behoeve van twee uur gymnastiekles per week voor minvermogenden, één uur voor jongens en één uur voor meisjes. Van de kinderen die de gratis lessen volgden werd wel geëist dat hun verzuim niet meer dan tien procent bedroeg. Overschreed het die grens dan werden ze als leerling geschorst. Nathan wilde dat risico niet lopen. Als de gymles onder de Joodse schooltijd viel, koos hij voor sportleraar J. de Groot. Haalman zag hem dan niet. Toen men dat in de gaten kreeg, maakte men hem duidelijk dat deze beperkende regel niet gold voor absentie wegens ziekte of het nakomen van godsdienstige plichten. Toen ging Nathan weer naar het lokaaltje bij de sjoel."
2023/01/28
bnnch