Het Stenen Archief - Alleen afgerond onderzoek
Terug naar lijst

5402

(73)09
3
Emanuel
Israel
Eliezer z.v. Menachem
Annigje (Annegien) Rubens
1700 ?
24-09-1766(zie opm.)
21 Tishri 5527(zie opm.)
Hardenberg
Hardenberg ('t Holt)
24-09-1766//21 Tishri 5527(zie opm.)
Er is geen Nederlandse tekst

פ"ט
אבי האבות
אליעזר בן מנחם
שנפטר ונקבר ביום
הושענא רבה תקכ"ו לפ"ק
ת'נ'צ'ב'ה

 

 

Hier is geborgen

De vader der voorvaderen
Eliezer zoon van Menachem
hij overleed en werd begraven op Hosha’na Rabba 5526

T.N.Ts.B.H.

Deze steen is een hernieuwde versie van (73)11.

Terwijl er geen documentatie te vinden is van zijn burgerlijke overlijdensdatum, moet op grond van diepgaand onderzoek van de bekend zijnde historische details, dat er o.a. op wijst, dat deze steen [als ook (73)11)] aan niemand anders kan toebehoren dan aan Israel Emanuel, verondersteld worden dat het jaar van overlijden op de steen 5526(1765) foutief is, en moet zijn 5527(1766).
Bewijs, dat de datum op de steen niet juist kan zijn, is het door hem op 
09-12-1765 opgemaakte testament, een datum waarop hij nog in leven was.

De conclusie van het onderzoek is, dat deze fout gemaakt werd op de originele steen (73)11 en alhier-een replica dus-vandaar werd overgenomen.
Niet uitgesloten is, dat de verwarring (de nu te lezen  letter wav met cijferwaarde 6 ipv een zain met cijferwaarde 7) een gevolg is van een slordige inbeiteling of  verwering en dat er mogelijk geen sprake is geweest van een a priori gemaakte fout.

In publicaties van derden wordt geopperd, dat dit niet de grafsteen van Israel Emanuel zou zijn, dit op grond van de  overlijdensdatum zoals die op de steen voor komt in vergelijking met de datum van het later opgestelde testament, als boven vermeld.

Het onderzoek van het Stenen Archief, waarbij alle bekende gegevens en parameters zo goed mogelijk gekruist zijn, wijst deze conclusie van de hand.
De bewering in diverse bronnen, als zou hij de oudste, en mogelijk de enige  Joodse inwoner van Hardenberg zijn geweest, wordt weerlegd door de bevindingen van Dinah Hesselink-Zweers en de Historische Vereniging Hardenberg.

In die tijd woonde er nog een Joodse familie in Hardenberg, het gezin van Mozes Hompesz.

Ontdekt werd tevens het volgende:-
Er woonde eerder nog een Joods gezin in het schoutambt Hardenberg (in Heemse, net over de brug van de rivier de Vecht) en wel Israel Meijer en zijn vrouw heette vermoedelijk Eva. Hij woonde er in elk geval in 1713. In 1723 woont het gezin van Israel (is dit Israel de zoon of Israel de vader?) er met 2 personen en een oude moeder van 70 jaar. In 1727 woont er een Israel in Heemse met kinderen en een schoolmeester. Vermoed wordt dat dit de Israel is die met Annigje Rubens is getrouwd. Hij zou dan rond 1700 geboren moeten zijn). Dat de grafstenen zouden toebehoren aan de oude Israel Meijer  wordt eveneens van de hand gewezen, omdat deze al in 1723 overleden zou zijn.

Het is verleidelijk om een relatie te veronderstellen tussen Israel Meijer en Israel Emanuel (vader-zoon ? of een ander familieverband) maar hiervoor is geen bewijs gevonden.

Aan het feit, dat hij bekend stond als "Rabbi Israel Emanuel" terwijl hij officieel vermoedelijk geen rabbijn was, wordt door sommigen (zoals Marx en Roobol) als een foutieve vermelding van gewicht aangemerkt.
In de context van de periode en de kleine afgelegen gemeenschap waarin hij vermoedelijk de centrale  religieuse autoriteit was, is dit echter van geen belang.
In dergelijke kleine kehilloth was de functie van alle religieuse activiteiten, zoals rabbijn, socheet, moheel en godsdienstonderwijzer, en dikwijls ook sjamas (koster) in 1 persoon verenigd in die tijd en lieten de officiele regelingen hiervan dikwijls te wensen over.

Vermoedelijk was er tijdens zijn leven geen ge'organiseerde Joodse gemeenschap in Hardenberg.
Dinah Hesselink-Zweers geeft hierover aan:-

"Al in 1786 is er sprake van een Joodse Gemeente waarvan zoon Ruben de kaarsblakers en stender in zijn bezit heeft. 
In 1789 heeft de Joodse rabbi Wolf Simon zich verbonden aan de Joodse kerk. Ik denk dat men in het begin bij iemand thuis kerkte en in 1806 
werd in de Stad een apart huis ingericht als synagoge en school. "
 
 
2016/08/05
bnnch
© Stichting Het Stenen Archief Powered by Xlinesoft PHPRunner